Czym są predyspozycje?
Predyspozycje są jak nasze „ustawienia fabryczne”.
To one sprawiają, że jedne rzeczy przychodzą nam łatwiej, inne trudniej, że w czymś jesteśmy dobrzy, że „mamy talent”.
Predyspozycje to coś, z czym się rodzimy i co po prostu „mamy”, ale też coś, co wykształca się na bazie naszych cech charakteru i temperamentu.
Wysoki wzrost (jako predyspozycja do trenowania koszykówki czy siatkówki) to element który jest naturalny, na który nie mamy wpływu, podobnie można mówić o cechach charakteru i osobowości (choć tutaj więcej jest elementów które można „wytrenować” i wykształcić, to raczej nie zrobimy z introwertyka showman’a nawet jeżeli nauczy się wystąpień publicznych i zacznie lepiej czuć wśród ludzi), są też wśród predyspozycji elementy wykształcane pod wpływem środowiska w jakim dorastamy, głównie nasze wartości, pasje i zainteresowania.
Niezależnie jednak czy myślimy o kwestiach fizycznych, artystycznych, społecznych czy intelektualnych, predyspozycje to coś co po prostu „mamy” i co wpływa na naszą zdolność do wykonywania określonych działań, osiągania celów czy rozwijania się w określonych obszarach.
Czy można odnieść sukces, bazując jedynie na swoim talencie? Czy tylko wrodzone umiejętności determinują nasze przyszłe wyniki?
Te pytania są zasadne praktycznie w każdej dziedzinie życia, również, ale najczęściej można się z nimi spotkać w sferze sportu (zobacz tutaj https://bieganie.pl/trening/ciezka-praca-to-za-malo-talent-to-jeszcze-mniej-czyli-jak-zostac-mistrzem/). Jeszcze nie tak dawno naukowcy jako powód przewagi jednych zawodników nad drugimi wymieniali uwarunkowania genetyczne potocznie określane talentem, czyli „wrodzonymi predyspozycjami do czegoś, wybitnymi zdolnościami w jakiejś dziedzinie”. Obecnie tendencje znacznie się zmieniły i za ojca sukcesów uznawana jest ciężka praca. Można spotkać się z teoriami, że talent to tylko 5% sukcesu, a pozostałe 95% to przygotowania, trening, praca organiczna, powtarzalność.
Jednym słowem każdy talent można zmarnować, a brak wrodzonego talentu zrekompensować rzetelną i ciężką pracą, ale największy sukces odnosi się wtedy kiedy te 2 elementy się spotkają (to jest ten „klucz” który sprawia, że niektórzy sportowcy są gwiazdami, mistrzami, a niektórzy – nawet jeśli często bardzo dobrymi – „rzemieślnikami”).
W obszarze wyboru przyszłej drogi życia, kariery i zbudowania pomysłu na siebie, jako doradca zawodowy uważam, że warto bazować na własnych predyspozycjach. Tak jest po prostu łatwiej i przyjemniej.
Tak jak nie dorobimy sobie 20 cm wzrostu, żeby dobrze grać w kosza, tak pewnych kwestii w naszych ustawieniach „nie przeskoczymy”, a próba zrobienia czegoś wbrew naszym predyspozycjom często będzie niemiłym dla nas doświadczeniem, bo po prostu nie będziemy czegoś lubić, nie będziemy znajdować w tym satysfakcji, czy też po prostu nasz zapał do rozwoju w określonym obszarze będzie umiarkowany (pamiętajmy, że chętniej robimy i ćwiczymy rzeczy które nam wychodzą, które „dobrze nam idą” bo tak działa nasza naturalna motywacja, a im częściej coś robimy, tym lepiej nam to idzie – i kółko się zamyka).
Zatem jeśli zakładamy, że predyspozycje to punkt wyjścia do naszego rozwoju, szybko dochodzimy do wniosku, że zrozumienie siebie, poznanie własnych mocnych stron, ale również uświadomienie sobie własnych ograniczeń, jest najlepszą drogą do kształtowania własnego rozwoju. Bo wiedza o możliwych naturalnych przewagach oraz o naturalnych ograniczeniach, pozwala przekształcać te pierwsze w mocne strony i wykorzystywać związany z nimi potencjał, jednocześnie unikając ryzyk związanych z własnymi ograniczeniami.
Jak zbadać własne predyspozycje?
Badanie predyspozycji to praca ze sobą, swoją świadomością. Podstawą jest tu autoanaliza. Zadanie z pewnością niełatwe (bo przecież jako ludzie jesteśmy złożeni i wielopłaszczyznowi), ale warto je wykonać.
Jak? Sposobów jest kilka i przynajmniej o kilku postaramy się Wam powiedzieć.
Na podstawie materiałów AwareSchool (E.Piotrowska)