Jak zbadać własne predyspozycje? Odsłona pierwsza. Poznaj wielką piątkę.
Wielu młodych ludzi myśląc o swoich predyspozycjach, odnosi się przede wszystkich do szkoły. Na pytanie „w czym jesteś dobry?” z reguły odpowiadają kierując się logiką „z czego mam dobre oceny”, „z czym dobrze radzę sobie w szkole”. Często też odpowiedzi na te pytania są podstawą myślenia o własnej przyszłości edukacyjnej czy zawodowej. To często bywa ślepą uliczką, bo nie uwzględnia szerszej perspektywy myślenia o sobie samym (obejrzyj nasz materiał „To, że lubisz historię nie oznacza, że jesteś humanistą – czy jak zabrać się do badania własnych predyspozycji”
Szkoła czy praca to ważna i znacząca (też ze względu na ilość spędzanego tam czasu) część naszego życia, ale szkolne czy zawodowe zadania, z którymi się mierzymy na co dzień to jedynie element bardziej złożonej układanki, którą jesteśmy.
Żeby pomyśleć o sobie w szerszej perspektywie, warto skorzystać z modelu tzn. Wielkiej Piątki.
Model Wielkiej Piątki (Big Five) jest jednym z najbardziej uznanych i szeroko stosowanych modeli w psychologii osobowości. Początki tego modelu sięgają lat 60. XX wieku, kiedy to badacze Ernest Tupes i Raymond Christal zaczęli identyfikować wspólne czynniki w różnych zestawach cech osobowości. Późniejsza praca Lewisa Goldberga, Paula Costy i Roberta McCrae przyczyniła się do rozwoju i upowszechnienia tego modelu.
Model jest ceniony za swoją uniwersalność i zdolność do precyzyjnego opisywania kluczowych aspektów osobowości
Wielka Piątka definiuje i odnosi się do pięciu kluczowych wymiarów osobowości, w których na co dzień działamy
- otwartość na doświadczenia
- sumienność
- ekstrawersja
- ugodowość
- neurotyczność
Każdy z tych wymiarów nas definiuje – są to cechy, które występują u każdego z nas w różnych kombinacjach i łącznie tworzą obraz, z którego można wnioskować na potrzeby zdiagnozowania naszej osobowości (również tej zawodowej). Model Wielkiej Piątki pokazuje jakiego typu elementy warto wziąć pod uwagę przy samoocenie, pod jakim kątem warto spojrzeć na siebie aby dokonać autoanalizy, jakie pytania warto sobie zadać.
Otwartość na doświadczenia – odnosi się do stopnia, w jakim dana osoba jest otwarta na nowe doświadczenia i pomysły, na ile ma tendencję do bycia ciekawym, kreatywnym, otwartym na nowe perspektywy
Sumienność – odnosi się do stopnia zorganizowania danej osoby, jej odpowiedzialności, niezawodności, rzetelności, punktualności, do sposobu wykonywania zadań
Ekstrawersja – odnosi się do potrzeby stymulacji w życiu, szukania nowych bodźców, nawiązywania relacji
Ugodowość – odnosi się do postawy przyjmowanej względem innych osób
Neurotyczność – odnosi się do stopnia, w jakim dana osoba jest podatna na doświadczanie negatywnych emocji, takich jak lęk, depresja i irytacja, jaki wpływ mają na daną osobę mają trudne sytuacje, jak najczęściej reaguje w zetknięciu z nieprzyjemnymi okolicznościami i jakie emocje jej przy tym towarzyszą.
Wiele współczesnych testów osobowości, w tym popularne narzędzia używane w biznesie zarządzaniu zasobami ludzkimi, opiera się na Modelu Wielkiej Piątki.
Można więc sięgnąć po profesjonalne narzędzie, aby przeanalizować swoje predyspozycje (więcej o narzędziach psychometrycznych, również tych bezpłatnych, znajdziesz tutaj – link do narzędzia psychometryczne), ale można również podejść do tego zadania intuicyjnie i przeanalizować wszystkie obszary samodzielnie, odpowiadając sobie na proste pytania.
Otwartość na doświadczenia:
- Czy lubisz próbować nowych rzeczy i jesteś kreatywny?
- Czy często zastanawiasz się nad abstrakcyjnymi koncepcjami i teoriami? Czy interesujesz się sztuką, muzyką lub literaturą?
To oznacza, że jesteś otwarty na nowe pomysły i doświadczenia.
Sumienność:
- Czy jesteś dokładny i odpowiedzialny?
- Czy często wyznaczasz sobie długoterminowe cele i konsekwentnie dążysz do ich osiągnięcia?
- Czy zdarza się, że poświęcasz dużo uwagi szczegółom projektów nawet kosztem innych aktywności?
To właściwość osób, które są dobre w planowaniu i godne zaufania.
Ekstrawersja:
- Jeśli chodzi o ekstrawersję, czy lubisz być w towarzystwie i masz dużo energii?
- Czy czujesz się pobudzony i pełen energii po spędzeniu czasu z większą grupą ludzi?
- Czy łatwo nawiązujesz nowe znajomości?
Ekstrawertycy czerpią korzyści z interakcji z innymi.
Ugodowość:
- Czy jesteś przyjazny i empatyczny?
- Czy starasz się rozwiązać konflikty w sposób satysfakcjonujący dla wszystkich stron?
- Czy często oferujesz pomoc innym, nawet jeśli oznacza to dodatkowe obciążenie dla ciebie?
To oznacza, że łatwo nawiązujesz dobre relacje z ludźmi.
Neurotyczność:
- Czy często odczuwasz stres lub niepokój?
- Czy czasami długo rozmyślasz nad negatywnymi wydarzeniami lub komentarzami?
- Czy często martwisz się o przyszłość lub rzeczy, na które nie masz wpływu?
Wysoki poziom neurotyczności może sugerować, że łatwo przejmujesz się wyzwaniem.
Jeśli chcesz zagłębić się w ten temat, tu możesz zacząć:
https://perso.in/wielka-piatka/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wielka_pi%C4%85tka
https://staffly.pl/cechy-osobowosci-wielkiej-piatki-czym-sa-i-co-oznaczaja/
https://master-hr.pl/teoria-wielka-piatka/
https://www.blog.pracowniatestow.com/index.php/2017/09/27/wielka-piatka-ekstrawertycznosc/
https://studiapsychologiczne.pl/cechy-osobowosci-wielkiej-piatki/
https://www.thomas.co/resources/type/hr-guides/what-are-big-5-personality-traits
https://www.criteriacorp.com/resources/glossary/big-five-personality-traits
https://psychcentral.com/lib/the-big-five-personality-traits
Mam wyniki i co dalej?
W przypadku skorzystania w profesjonalnego narzędzia, z reguły dostaniesz gotową odpowiedź, która nakieruje Cię na obszary do których „się nadajesz”, w których się sprawdzisz.
Taka „recepta” bazuje na wymaganiach konkretnych zawodów czy obszarów i łączy je automatycznie z uzyskanymi przez Ciebie wynikami.
Jeżeli jednak dokonujesz takiej analizy samodzielnie, konieczne jest zastanowienie się nad Twoimi planami edukacyjnymi i zawodowymi pod kątem wyzwań i wymagań jakie ze sobą niosą, sposobu wykonywania danej pracy czy nabywania wiedzy, a następnie przeanalizowania na ile jest to zbieżne z Twoimi wynikami, sposobem w jaki funkcjonujesz.
Na podstawie materiałów AwareSchool (J. Hayder-Sęk, E. Piotrowska)